-
1 весь
I м; мест.(вся ж, всё с, все мн.)1) (целый, целиком) бөтен, барлык, һәммә, барча; буе2) бөтенләй, тулысынча; тәмам3) в знач. сущ. всё с, все мн. барысы, бөтенесевсе за одного, один за всех — барысы да бер кеше өчен, бер кеше барысы да өчен
•- во всю ивановскую кричать
- всем взял
- всем взяла
- всё равно
- всё одно
- на все четыре стороны II ж; уст. -
2 контингент
ма) книжн. берәр коллективның, учреждениеның, оешманың, предприятиенең, армиянең һ.б.ш. үз эченә алган барлык кешеләреб) эк.; ком. куелган чик, норма -
3 смертный
-
4 пантеон
мб) борынгы грекларда һәм римлыларда: барлык аллаларга багышланган гыйбадәтханәг) перен. тарихтагы күренекле исемнәр, әсәрләр, фактлар һ.б.ш. ның җыелмасы -
5 окружающий
-ая; -ее1) прич. от окружать2) тирә-яктагы, тирә-юньдәге, якын-тирәдәге, әйләнә-тирәдәге3) в знач. сущ. окружающее с тирәлек, мохит, әйләнә-тирәдәге (тирә-юньдәге) нәрсәләр4) в знач. сущ. окружающие мн. тирәдәгеләр; тирәдәге кешеләр, тирә-яктагылар -
6 үлчәү
I перех.1) ме́рить, измеря́ть, смеря́ть/сме́рить, выме́ривать, вымеря́ть/вы́мерить, замеря́ть/заме́рить; определя́ть/определи́ть || измере́ние, выме́ривание, определе́ниеболынны үлчәү — вы́мерить луг
күлнең тирәнлеген үлчәү — заме́рить (определи́ть) глубину́ о́зера
авыруның температурасын үлчәү — изме́рить температу́ру больно́го
үз аршынына үлчәү — ме́рить на свой арши́н
2) взве́шивать/взве́сить || взве́шиваниейөкләрне үлчәү — взве́шивать груз
сумканы үлчәү — взве́сить су́мку
3) перен. взве́шивать/взве́сить, обду́мывать/обду́мать ( всесторонне), оце́нивать/оцени́ть || взве́шивание, обду́мывание, оце́нкатәкъдимне һәрьяклап үлчәү — всесторо́нне обду́мывать предложе́ние
һәр сүзне үлчәп сөйләү — говори́ть взве́шивая ка́ждое сло́во
4) прики́дывать/прики́нуть, смеря́ть/сме́рить (взглядом, глазами, взором)күзләре белән үлчәү — сме́рить взгля́дом
тауның биеклеген караш белән үлчәп алу — взгля́дом прики́нуть высоту́ горы́
•- үлчәп бирү
- үлчәп кую
- үлчәп карау
- үлчәп чыгу II 1. сущ.1) весы́ || весово́йүлчәү гере — весова́я ги́ря
кул үлчәве — ручны́е весы́
көянтәле үлчәү — коромы́словые весы́
2) вес; ме́ра ( единица измерения)тере үлчәү — живо́й вес
3) ме́ра, ме́рка ( ёмкость для измерения сыпучих тел)җиде үлчәү солы — семь мер овса́
4) ме́рка, разме́рнинди үлчәү туфли кирәк? — како́й разме́р ту́фель ну́жен?
үлчәү белән күлмәк тегү — шить пла́тье по ме́рке
барлык кешене бер үлчәү белән үлчәү — подходи́ть ко всем с одно́й ме́ркой
5)а) ме́ра, ме́рка, мери́лоозынлык үлчәве — ме́ра длины́
бәяләр үлчәве — мери́ло сто́имости
б) перен. ме́ра2. прил.кешеләрнең яхшылыгын нинди үлчәү белән үлчәргә? — како́ю ме́рою изме́рить доброту́ люде́й?
измери́тельныйүлчәү тасмасы — измери́тельная ле́нта, метро́вка
- үлчәвен җиткермәүүлчәү әсбабы — мери́тельный прибо́р
- үлчәвен тутырмау••үлчәве җитми (тулмый) — ненорма́льный, полоу́мный; тро́нутый, чо́кнутый
үлчәүгә сыймаслык (сыймый торган) — выходя́щий за ра́мки прили́чия
-
7 костяк
м1) скелет, гәүдәнең барлык сөякләре2) перен. нигез
См. также в других словарях:
тигезләүчелек — Барлык кешеләргә дә нигезсез рәвештә бердәй материаль һәм хокукый мөмкинлекләр бирү тенденциясе … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
уртак — с. 1. Барлык кешеләргә, барлык нәрсәләргә бердәй карый торган; барлык кешеләрне, нәрсәләрне эченә алган; гомуми 2. Кем белән дә булса бергә эшләнгән, башкарылган, үтәлгән 3. Берничә яки барлык кешегә карый торган; иясе бер генә булмаган 4. Кем… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
галәм — 1. Материянең бер бөтен тәшкил иткән барлык формалары: планеталар, йолдыз һәм йолдызлыклар; космос 2. Җир йөзе, барлык терек һәм терек булмаган табигать; дөнья. Кешелек; җирдә яшәүче барлык кешеләр. Халык, кешеләр. Нин. б. төркем, тараф һ. б.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тулай — с. 1. Гомуми, барлык кешеләр яки барлык нәрсәләр өчен уртак 2. Чыгыш һәм чигерүләр дә кертелгән; барлык, бөтен рус. Валовой тулай продукция. ТУЛАЙ ТОРАК – Бер уку йортында яки бер предприятиедә эшләгән кешеләр бергә тора торган бина яки бүлмә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
иҗтимагый — с. кит. 1. Җәмгыятькә караган, шуңа бәйләнешле 2. Бөтен кешелек катнашында тудырыла, үтәлә, эшләнә торган и. җитештерү. Бөтен җәмгыятьнеке, барлык кешеләрнеке, күмәк 3. Зарур, әһәмият сүзләре белән килгәндә: бөтен җәмгыять өчен и. зарур эш вакыты … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәртип — и. 1. Әйберләр, җансыз нәрсәләр куелышында, торышында эзлеклелек, җыйнаклык, уңайлык халәте. (Эш, тормыш һ. б.) тиешле рәв. көйләнгәнлек, оешканлык 2. күч. Иҗтимагый төзелешнең, идарә итүнең билгеле бер системасы, дәүләт төзелеше 3. Эш барышында… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ябык — I. с. 1. Тире астында май катламы булмаган; көр түгел, арык; киресе: симез 2. Һава торышы начар булу сәбәпле, игеннәр уңмаган, азыкка мохтаҗлык зур булган (ел) заманалар авыр, еллар ябык. ЯБЫК ТУФРАК – Кирәкле тозларга, ашламага ярлы туфрак. II.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Tatar — Cet article concerne la langue tatare. Pour le peuple tatar, voir Tatars. tatar tatarça/татарча Parlée en Russie, Ukraine, Turquie, Chine, Finlande Région Sibérie … Wikipédia en Français
Tatare — Tatar Cet article concerne la langue tatare. Pour le peuple tatar, voir Tatars. tatar tatarça Parlée en Idel Ural, Russie, Ukraine, Turquie, Chine, Finlande, l ancienne Union soviétique Région … Wikipédia en Français
иләт — иск. кит. Билгеле бер илдә, өлкәдә, төбәктә яшәп торган барлык кешеләр ил иләте белән, бай келәте белән көчле … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
контингент — 1. Берәр коллектив, оешма, армия һ. б. ш. составы, аның карамагында булган барлык кешеләр 2. Билгеле максатлар өчен нәрсәгә дә булса куелган чик, норма … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге